Racen in politiek onrustig Bahrein: 'FIA heeft mensenrechtenprotocol in statuten staan'

Dat een Formule 1-race voortijdig afgevlagd wordt komt wel eens voor. Denk bijvoorbeeld aan de Grand Prix van Japan in 2014 waar na de horrorcrash van Jules Bianchi de race niet meer hervat werd. Dat een race echter al op voorhand geschrapt wordt komt zelden voor. De laatste keer was de Grand Prix van Bahrein in 2011. F1Maximaal.nl dook in de recente geschiedenis van Bahrein en het waarom achter de streep door de race in 2011.
2011. De Arabische lentewind waait hevig door de straten van Manama, de hoofdstad van Bahrein. Op het moment dat de Formule 1 ontwaakt uit haar winterslaap en na het testen in februari zou het twintig races tellende seizoen in Bahrein worden afgetrapt. In de aanloop naar de eerste Grand Prix van het jaar sijpelen er echter berichten door dat het in het land in het Midden-Oosten bijzonder onrustig is.
Net als in andere Arabische landen komt het volk in opstand tegen de zittende machthebbers. Hoewel Bahrein op papier anders is gereguleerd dan omliggende landen in de regio, heeft het volk reden tot klagen, zo legt Mw. Dr. Anne de Jong, universitair docent conflictstudies aan de universiteit van Amsterdam uit aan F1Maximaal.nl. ‘Op papier is Bahrein een constitutionele monarchie. Dat wil zeggen dat er een grondwet is waarin democratische besluiten zijn vastgelegd. In de praktijk is het echter zo dat het land geregeerd wordt door één familie, de familie Al Khalifa. Zij bezetten als familie 50% van de zetels in het congres en de andere 50% wordt gegund aan door hen geselecteerde kandidaten.‘
Het conflict in 2011 kent zijn oorsprong dan ook bij de familie Al Khalifa. De familie behoort tot de soenitische minderheid in het land, maar claimen wel alle rijkdom. De sjiitische meerderheid van de bevolking had niet of nauwelijks recht tot onderwijs, gezondheidszorg en andere voorzieningen. ‘De demonstraten kwamen in 2011 tijdens wat de Pearl Roundabout-revolutie is gaan heten op, en in veel gevallen om, want het was een erg bloederige strijd, voor basale burgerrechten’, zegt De Jong. ‘De race is destijds afgelast omdat de opstand in beeld kwam bij het westen, omdat er ook in andere landen gedemonstreerd werd. Sommige Formule 1-coureurs spraken destijds hardop uit dat ze niet wilden racen in een land dat zo met haar burgers omging.’
Ex-wereldkampioen Damon Hill was de eerste die openlijk opriep tot het schrappen van de race. De Britse winnaar van het WK van 1996 noemde het regime in Bahrein 'vergelijkbaar met wat er tijdens de apartheid in Zuid-Afrika gebeurde in de jaren '80. Hill kreeg bijval van toenmalig Red Bull Racing-coureur Mark Webber. 'De Formule 1 moet hier een statement maken', zei de Australiër destijds tegen de Britse krant The Guardian. 'We moeten duidelijk maken dat mensenrechten belangrijker zijn dan racen. Ik wil graag racen, maar ik kan ook niet ontkennen wat hier gaande is.'
Toenmalig F1-supremo Bernie Ecclestone schrapte de race, maar plaatste die later toch weer terug op de kalender. Uiteindelijk besloot de Koninklijke familie zelf om de race, die de opening van het seizoen 2011 had moeten zijn, te schrappen en uit te wijken naar de India. 
Situatie niet verbeterd
Volgens De Jong is het 'erg jammer' dat de koningsklasse van de autosport een jaar later wederom neerstreek in het oliestaatje. 'De situatie daar is niet verbeterd', zegt ze. 'Je kunt daar al om een post op Twitter levenslang in de gevangenis belanden.' NRC schreef daarbij deze week nog over een Bahreinse activiste, Najah Yusuf, die in juni 2018 tot drie jaar cel is veroordeeld omdat ze zich kritisch had uitgelaten over de aanwezigheid van de F1 in Bahrein. 
Zou de Formule 1 dan niet langer in een land als Bahrein moeten racen? 'Enerzijds ja', zegt de academica. 'We kunnen een wereldkampioenschap als de Formule 1 niet los zien van politiek economische omstandigheden. Het draait uiteindelijk om geld en een race is een inkomstenbron voor een land. We kunnen dan niet wegkijken wat er met dat geld gebeurd.'
'Anderzijds kan de Formule 1-organisatie een rol spelen in het daadwerkelijk verbeteren van de situatie. De PR en status die aan een race kleven zijn enorm belangrijk voor leiders als de Al Khalifi familie. De Formule 1 zou kunnen zeggen dat ze alleen nog komen als er de mensenrechten verbeterd worden. De sport heeft immers een mensenrechtenprotocol (sinds een paar jaar, red.) in haar statuten staan.' (Fotocredit: WikiCommons)
Hans van Brunschot hans@f1maximaal.nl